ماه مبارک رمضان، عیدُاللهِ الاَکْبَرْ یعنی بزرگ‌ترین عید الهی است. ماه مبارک رمضان از نظر تاریخ، آفاق و تقویم برای همۀ اهل دنیا، مؤمن، کافر، ملحد و مشرک فرا می‌رسد؛ امّا آنچه ارزشمند است، ورود خود سالک به ماه مبارک رمضان است. ماه می‌آید؛ امّا اینکه ما به‌سوی ماه می‌رویم، بحث دیگری است. در بین روزهای سال، یک روز هم روز شروع ماه مبارک رمضان است؛ امّا در میان تحوّلات درونی سالک الی‌الله، ورود به ماه مبارک رمضان یک مرحله است. مهم این است که ما وارد ماه مبارک رمضان شویم. امیدواریم خدای متعال قلب، روح و جان ما را مُقبِل به سمت شهرالله قرار دهد، به‌گونه‌ای که در ماه خدا زندگی کنیم، نه در ماه خلق. در این صورت، معنای عیدُاللهِ الاَکْبَرْ هم ظهور می‌کند؛ یعنی بزرگ‌ترین عید الهی، عید ملاقات خدا، میهمان شدن بر خدا و ورود به ضیافت‌الله است. این که فرمودند روزه‌دار هنگام افطار دو  شادمانی دارد، یک شادمانی، شادمانی دیدار خداست. جشن بزرگ هنگامی است که ماه مبارک رمضان ماه ملاقات و دیدار خدا باشد، و در باطن ما عیدُاللهِ الاَکْبَرْ و جشن ملاقات خدا برپا شود. حقیقت عید، عود و بازگشت است و عید اکبر، بازگشت به آن مبدأ ازلی است که همۀ هستی از آنجا آغاز شده است. ما قوس نزول را مرحله به مرحله پایین آمدیم تا در حضیض عالم طبیعت مشغول زندگی خاکی شدیم. عید هنگامی است که قوس صعود را در پیش گرفته و مرتبه به مرتبه، مراتب وجود را طی کرده باشیم تا به آن مبدأ و جایی که نزول از آنجا آغاز شد برگردیم.(۱۴۰۳/۱۲/۱۳)

ماه رمضان ماه ضیافت‌ خدا و ماه نهایی کردن سیر الی‌الله است. سالک در ماه رجب فاعلیت خود، در ماه شعبان صفات خود، و در ماه رمضان که ماه ورود به مرتبۀ ذات و عبور از وَهمِ هستی برای غیر خداست، هستی خود را رها می‌کند تا مرتبۀ نهایی سیر الی‌الله را هم طی کند. روزه یکی از جنبه‌های بروز جدا شدن از غیر خدا و متمرکز شدن در توجّه به حقّ متعال است. رمض به معنای سوختن است. یکی از معانی ماه رمضان، ماه سوختن است؛ سوختن هستیِ خود. هدف از وجوب روزه، رسیدن انسان به مرتبۀ تقواست. ما که تمام عمر و در این ماه به‌طور خاص میهمان خدا هستیم، در سحرهای ماه رمضان خدا را به میهمانی در خانۀ دل خود دعوت کنیم؛ که می‌فرماید: من اجابت می‌کنم دعوتِ دعوت‌کننده را. لطافت در اینجاست که اوّل اجابت خداست و بعد دعوت ما. مراتب هر عبادتی از جمله روزه بدین‌گونه است: ۱- متعبّد: فرد به دشواری خود را به انجام عبادت وادار می‌کند. نفس و وجودش طالب و پذیرا نیست؛ اما تأدّب می‌ورزد و خود را وادار به انجام آن می‌کند. ۲- عابد: بی‌میلی و بی‌رغبتی از بین می‌رود و به‌راحتی آن عبادت را انجام می‌دهد. ۳- عبد: از بیرون عبادت را بر خودش حمل نمی‌کند؛ بلکه عبادت از درونش می‌جوشد و روح بندگی که در وجود اوست، سبب انجام اعمال عبادی می‌شود. ۴- عبادت مجسّم: در این مرتبه، فرد عبادت مجسّم می‌شود؛ مانند امیرالمؤمنین و پیامبر علیهماالسّلام که خود نماز و روزۀ مجسّم بودند. روزه‌دار حقیقی در این ماه، وجود مقدّس بقیةالله‌الاعظم ارواحنافداه است که خودِ روزه است.(۱۴۰۳/۱۲/۱۴)

گزیده ای از سخنان استاد مورخ (۱۴۰۳/۱۱/۱۵)

سالک الی‌الله در ماه سرشار از نور و عطر معنویت و عرفانِ شعبان‌المعظّم میهمان خوان عنایات عظیم نبوی است. آنچه از مواهب که بر سر این سفره و خوان نبوی در معرض بهره‌مندی سالکان الی‌الله قرار گرفته، همه عبرت‌آموز و درس‌آموزند اذکار توحیدی لا إِلَهَ إِلا اللهُ وَ لا نَعْبُدُ إِلا إِیَّاهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ ان‌شاءالله با تکرار این ذکر به عمق وجود آن راه پیدا کنیم و همۀ لایه‌های وجودمان بو، رنگ، عطر و ویژگی عبودیّت حقّ متعال را پیدا کند و وجودمان از غیر خدا خالص شود. استغفار در هر سه ماه رجب‌المرجّب، شعبان‌المعظّم و رمضان‌‌المبارک تأکید بر استغفار شده؛ اما استغفار در هر کدام از این ماه‌ها مرتبۀ متفاوتی دارد. ماه رجب: استغفار از فعل در مرتبۀ نخست استعفار از معصیت‌ها، رفتارها و ترک طاعات و در مرتبۀ اعلی استغفار از قائل بودن به فاعلیّت ماسوی‌الله، و غیرخدا را فاعل دانستن. ماه شعبان: استغفار از صفات در مرتبۀ نخست استغفار از صفات زشتی که انسان ممکن است به آن مبتلا باشد و در مرتبۀ اعلی، استغفار از غیرحقّ را صاحب‌صفت دانستن و صفتی جز صفات‌الله در هستی پنداشتن. ماه رمضان: استغفار از قائل بودن هستی برای غیر خدا استعفارهای ماه مبارک رمضان سالک را به نقطه‌ای می‌رساند که جز حقّ متعال چیزی در عالم نمی‌بیند. - حال می‌توان راز استعفارهای هر سه ماه را متوجه شد. ماه رجب: ماه ولایت (ظهور در مرتبۀ فعل حقِّ متعال) ماه شعبان: ماه نبوّت (ظهور حقِّ متعال در جَلَوات صفات) ماه رمضان: شهرالله و ماه جلوه کردن هستی حق صدقه هر عملی که صدق انسان را در باورها، اندیشه‌ها، سخن‌ها و ادعاهایش اثبات می‌کند، مانند کمک به نیازمندان، عفو خطاکاران، رفتار، روحیات و خلق خوش. صلوات شعبانیه صلوات شعبانیه در سلوک الی‌الله، هم راهبر طریق را معرفی‌ می‌کند، هم راه سلوک و دستورات سلوکی را. مناجات شعبانیه سِیر معنوی‌یی را که میوۀ سرسپردن به آن رهبران و طی کردن آن راه است، معرّفی می‌کند و انسان را سیر می‌دهد. قلّه‌های بلند عرفان که در این مناجات بیان می‌شود، در هیچ متن عارفانه‌ای از عرفای بزرگ به این رسایی، زیبایی و شیوایی بیان نشده است. مراتب توحید افعالی در فرازهای اولیۀ این مناجات است و  این مناجات ورود به وادی توحید است. سالک منازل قبلی را با صلوات شعبانیه طی کرده است. مصداق زمانی سه ماه رجب، شعبان و رمضان را اهل غفلت هم طی می‌کنند. کسی که می‌خواهد بهره‌مند واقعی باشد، باید این سه ماه در باطن او محقّق شود و در سیر‌ باطنی او فرا برسد. فرصت‌های این سه ماه‌ را غنیمت بشمارید و از هیچ لحظه‌ای غافل نشوید.

یکی از نغزترین و زیباترین ادعیه ها، مناجات شعبانیه است که حضرت امیر المؤمنین علیه السلام و دیگر امامان علیهم السلام  در ماه شعبان المعظم آن را می خواندند. موضوعات مطروحه در این مناجات را می توان به هفت محور تقسیم کرد. اول اینکه مناجات کننده از چه موضعی وارد شده است. دوم، نگاه شخص مناجات کننده به حضرت حق است. سوم، تشکر و سپاس از الطاف بیکران باریتعالی و چهارم، احساس و حالت شخص دعاکننده است. پنجم...  

گزیده ای از سخنان استاد مورخ ۱۴۰۳/۱۰/۰۴

هدایت ثانوی، باطنی و قلبی بالاتر از هدایت اوّلیه است، انکار حق و مقابله با آن باعث محرومیت و بسته شدن راه رسیدن به مراتب بالاتر هدایت می‌شود. کسی که به ولایت خدا تمکین کند و راه عبودیّت او را پذیرا شود، خدا ولایتش را به دست گرفته و کارگردان زندگی او می‌شود. همراهی با اولیای خدا اگر قلبی و باطنی باشد، می‌توان بهره برد، رشد کرد و به همه‌جا رسید. مِراء و جدل وقتی قابل قبول است که ظاهری باشد؛ یعنی یک محاجّۀ کاملاً شفاف و با ادلۀ قوی در جمع؛ تا دیگران قضاوت کنند و ببینند که طرف مقابل تن به حقیقت نمی‌دهد و لجاجت می‌کند. گفتن لفظی اِن‌شاءالله، ادب بندگی است؛ امّا باید توجّه قلبی داشت. انسان‌های اهل معرفت یک لحظه از این حقیقت که همه چیز دست خداست، غافل نمی‌شوند و توجّه به اِن‌شاءالله در باطن آن‌ها دائمی است. بدترین فراموشی، فراموش کردن خداست؛ در واقع انسان حقیقت و خویشتن خود را فراموش می‌کند. جایی باید خدا را یاد و ذکر کرد که انسان ماسِِوی‌الله را فراموش کند، بخشی از ذهنش مشغول مخلوق و بخشی مشغول خالق نباشد، کلّ مخلوق را فراموش کند. در داستان اصحاب کهف دو پیام جدّی وجود دارد: انسان می‌تواند بیش از سیصد سال زنده بماند و این به حل کردن بحث طول عمر در رابطه با امام زمان علیه‎السّلام کمک می‌کند. زنده ماندن انسان وابسته به آب و غذا نیست. می‌توان سیصد سال بدون خوردن غذا و نوشیدن آب زنده ماند.

گزیده ای از سخنان استاد مورخ ۱۴۰۳/۱۰/۰۴

هدایت ثانوی، باطنی و قلبی بالاتر از هدایت اوّلیه است، انکار حق و مقابله با آن باعث محرومیت و بسته شدن راه رسیدن به مراتب بالاتر هدایت می‌شود. کسی که به ولایت خدا تمکین کند و راه عبودیّت او را پذیرا شود، خدا ولایتش را به دست گرفته و کارگردان زندگی او می‌شود. همراهی با اولیای خدا اگر قلبی و باطنی باشد، می‌توان بهره برد، رشد کرد و به همه‌جا رسید. مِراء و جدل وقتی قابل قبول است که ظاهری باشد؛ یعنی یک محاجّۀ کاملاً شفاف و با ادلۀ قوی در جمع؛ تا دیگران قضاوت کنند و ببینند که طرف مقابل تن به حقیقت نمی‌دهد و لجاجت می‌کند. گفتن لفظی اِن‌شاءالله، ادب بندگی است؛ امّا باید توجّه قلبی داشت. انسان‌های اهل معرفت یک لحظه از این حقیقت که همه چیز دست خداست، غافل نمی‌شوند و توجّه به اِن‌شاءالله در باطن آن‌ها دائمی است. بدترین فراموشی، فراموش کردن خداست؛ در واقع انسان حقیقت و خویشتن خود را فراموش می‌کند. جایی باید خدا را یاد و ذکر کرد که انسان ماسِِوی‌الله را فراموش کند، بخشی از ذهنش مشغول مخلوق و بخشی مشغول خالق نباشد، کلّ مخلوق را فراموش کند. در داستان اصحاب کهف دو پیام جدّی وجود دارد: انسان می‌تواند بیش از سیصد سال زنده بماند و این به حل کردن بحث طول عمر در رابطه با امام زمان علیه‎السّلام کمک می‌کند. زنده ماندن انسان وابسته به آب و غذا نیست. می‌توان سیصد سال بدون خوردن غذا و نوشیدن آب زنده ماند.

گزیده ای از سخنان استاد مورخ ۱۴۰۳/۱۰/۰۳

پیامبراکرم صلّی‌الله‌ علیه‌ وآله وسلّم حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها را اُمِّ‌اَبیها خواندند‌. اُم یعنی سرچشمه و مبدأ. گل سرسبد گلزار خلقت، وجود مقدّس پیامبر خاتم صلّی‌الله‌ علیه‌ وآله وسلّم است و اُمِّ رسول‌الله یعنی صدیقۀ طاهره صلوات‌الله‌علیها، اُمِّ همۀ کمالات خلقت هستند. همۀ کمالات، نورها و فضیلت‌ها از وجود صدیقۀ طاهره سلام‌الله‌علیها نشأت گرفته است. خجستگی این ایّام نشأت‌یافته از مقامات فاطمی است. وقتی معرفت ما به ایشان افزون شود، این شادمانی و خجستگی بیشتر خواهد شد. میزان خوشحالی از میلاد و منتقل شدن این نور مقدّس از عالم بالا به عالم ما خاکیان، تابعی از میزان شناخت و معرفت به حقّ ایشان است؛ گرچه همۀ خلق دستشان از معرفت او بریده و کوتاه است. امیدواریم خدای متعال در حدّ همین ظرف کوچک وجودی ما از انوار فاطمی چنان بگنجاند که ظرف را بزرگ کند؛ چون ظرف روح برخلاف ظرف‌های دیگر که محدود‌کنندۀ مظروف هستند، با بزرگ شدن مظروف بزرگ می‌شود. لذا هر مرتبه از انوار، حقایق و کمالات فاطمی که در روح انسان تجلّی کند، مبدأ وسعت یافتن روح می‌شود.

گزیده ای از سخنان استاد مورخ ۱۴۰۳/۰۹/۲۷

اگر کسی راه بیفتد و وارد کهف ولایت شود، خدا سرپرستی او را عهده‌دار می‌شود و هرآنچه برای رشد، سلامتی، تعالی، تقرّب و بقای او لازم است، فراهم می‌کند. سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و مردم شد حتی حیوانات و جمادات در مجاورت اولیای خدا نصیب می‌برند. شاهد آن، ستون حنّانه در مسجدالنّبی است. اگر کسی موحّد واقعی باشد و جز خدا از کسی نترسد، خدا در قلب دشمنان او ترس می‌اندازد. اصحاب کهف را خدا یک‌جا خرید. یک‌دل شدن، یگانه بودن، باهم و برای خدا راه افتادن باعث می‌شود خدا همه را یک‌جا بخرد. خدا خریداری است که انسان‌ها را دَرهم می‌خرد؛ به‌شرطی که دَرهم و یک‌دل بشوند. سالک الی‌الله باید به لقمه‌ای که می‌خورد، خیلی دقّت کند‌. اعمال جَوانِحی (افکار، خلقیات و روحیات) و اعمال جَوارِحی (اقدامات و سخنان) همگی از رزق و لقمه‌ای که خورده می‌شود، ریشه می‌گیرند. تقیّه و ظاهر غیرایمانی داشتن در تمام عمر درست نیست. آشکار کردن ماجرای اصحاب کهف برای برطرف کردن تردیدها نسبت به قیامت و معاد است. باور به قیامت بیش از باور به توحید برای عموم مردم در جهت اِصلاح و صَلاح نافع است. با کسانی که اهل پذیرش حقیقت نیستند و قصد لجاجت دارند، باید مِراء ظاهری کرد؛ یعنی در مقابل جمع مناظره کرد تا جمع بفهمد که این‌ها در مناظره شکست خورده‌اند. می‌توان عزم انجام کاری را کرد، اما اذن انجام آن کار را باید خدا تکویناً بدهد تا عزم به عمل تبدیل شود. لذا باید با گفتن ان‌شاءالله، انجام هر عملی را به مشیّت الهی منوط کرد...

گزیده ای از سخنان استاد مورخ ۱۴۰۳/۰۹/۲۷

تأویل و معنای باطنی کهف، ولایت است. کسی که به قصد رسیدن به حقیقت توحید راه می‌افتد و از جنبه‌های ظاهری این عالم عبور می‌کند و از خدا برای رشد مدد می‌طلبد، باید به ولایت پناه بیاورد. از پناهگاه ولایت است که می‌توان به مقصد و هدف توحیدی نائل شد. بینایی مال قلب، روح و جان است. چشم ابزار است. اولیای خدا چشمشان به خواب می‌رود، امّا روحشان بیدار و بیناست. ایمان و هدایت دارای مراتبی است. عطای حق دریغ و محدودیتی ندارد، هرقدر ظرف وجودی انسان بزرگتر شود، بهره و نصیب او بیشتر می‌شود. هدایت ابتدایی برای همۀ خلق است. گروهی که هدایت ابتدایی را پذیرا شدند و حقّ ایمان و هدایت را ادا کردند، هدایت متعالی و خاص را به‌عنوان پاداش از خدا دریافت می‌کنند. کسی که برای خدا قیام کند، خدا به او قوّت قلب می‌دهد و او را مدد می‌کند. غیرخدا را کاره‌ای ندانستن، یکتاپرست، یکّه‌بین و یکّه‌شناس بودن، نگاه بزرگی است.

وصفی از وادی عشق

سخن گفتن از وادی محبّت و عشق و به ظواهر عشق پرداختن، غیر از خودِ عاشقی است. مؤمنان برجسته در داوری جامعه، عاقل نیستند و رفتارهای آنها از نظم عقلایی زندگی این جهانی خارج است. یَقُولُونَ اِنَّهُم خُولِطُوا. آنچه سبب کنار گذاشتن محاسبات ظاهری و دنیوی شده و باعث اندیشه، عمل و سخن در فضای دیگری می‌شود، شناخت و راه پیدا کردن به حقیقتی عظیم است. انسان دل به کسی می‌بازد که حسن و جمالی در او ببیند. اگر با حسن صفاتی یا حسن افعالی خدا آشنا شویم نمی‌توانیم دل نبازیم. کنار گذاشتن عقل ظاهری و حسابگر از روی تصنّع، اشتباه است؛ در فضا و شهر عقل باید عاقلانه زندگی کرد، شهر عشق، شهر و افق دیگری است. نمی‌توان عاقل بود ولی عاشقانه رفتار کرد. راه عاشقی این است که دیداری با معشوق حاصل شود یا حداقل بویی از حُسن و جمال او استشمام شود. از خدا بخواهیم جلوه‌ای از حسن و جمال خود را به ما نشان دهد تا راه عاشقی بر ما گشوده شود‌. کسی که عاشق شود، از نظم زندگی عقلایی و منطقی و قیودات ظاهری، حتّی قیودات زندگی مقدس‌مآبانه فارغ و به فضای دیگری وارد می‌شود و به اقتضای آن فضا رفتار خواهد کرد. اوّلِ راه دوست داشتن این است که در شعاع دوست داشتن خود و به‌خاطر نفع و بهره‌ای که از محبوب می‌برد، او را هم دوست بدارد‌. در حقیقت خودش را دوست دارد و او وسیله است. امّا دوست داشتن واقعی فرا رفتن از خود را ایجاب می‌کند. کمال دوستی آن است که محبوب هرآنچه از تندی و عتاب هم بکند، او را دوست داشته باشد. اگر حواسمان جمع باشد، خدا و جلوه‌های حسن او را می‌بینیم، عاشق می‌شویم و دل می‌بازیم.