فهرست اجمالی مطالب

پ<sup>یشگفتار................................................................................. ۷
حدیث عنوان بصری..................................................... ۱۱
شرح حدیث عنوان بصری............................................. ۲۳
نمایه‌ها.................................................................... ۱۵۸
فهرست تفصیلی....................................................... ۱۵۹


پیشگفتار
طلب و عطش نیل به کمال پیامد گریزناپذیر بیداری و به‌خودآمدن بشر است و جستجوی راه نیل به کمال و آنچه انجام آن لازمه‌ی پیمودن راه مزبور است نیز پیامد این عطش و طلب می‌باشد.
پیرمردی نود و چهار ساله به نام عُنوان بصری، که در پی جستن راه کمال و پی بردن به شیوه‌ی طیّ آن، سالیان متمادی در مجلس درس مالک‌بن‌انس حضور یافته و به خواسته‌اش نرسیده بود، دست بر قضا گذرش به مجلس امام صادق۷ می‌افتد و در می‌یابد که تاکنون به بیراهه می‌رفته و در سراب به دنبال آب می‌گشته است و تنها در محضر امام صادق۷ می‌تواند گمشده‌‌اش را پیدا کند؛ لذا دل به آن حضرت می‌بازد و با شیدایی و عطشی وصف‌ناپذیر، پس از مراحلی، به محضر امام صادق۷ راه می‌یابد و آن حضرت معارفی بلند و دستورالعمل‌هایی راهگشا برای نیل به وادی معرفت و توحید به او عنایت می‌فرمایند. این ماجرا، در قالب حدیثی تحت عنوان حدیث عنوان بصری در منابع حدیثی نقل شده است.[۱]
متجاوز از یک‌هزار و دویست سال است که حدیث عنوان بصری مورد توجّه خاصّ بزرگان اهل معرفت بوده و بر فراگیری معارف و به‌کارگیری دستورالعمل‌های آن اهتمام فوق‌العاده دارند. به عنوان نمونه، از معاصران، عارف کامل، آیت حق، قلّه‌ی رفیع توحید، مرحوم سیّد علی قاضی طباطبایی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه به سالکان تحت تربیت خویش تأکید می‌فرمودند حدیث مزبور را نوشته و بدان عمل کنند و همواره آن را همراه داشته باشند و لااقل هفته‌ای یکی دو بار آن را مطالعه نمایند.[۲]
در سالیان اخیر با اقبال نسل جوان و فرهیخته به عرفان اصیل اسلامی و ابراز علاقه‌ی وافر آنان به عرفای شیعی معاصر و سبک و روش تربیتی آنان، خوشبختانه حدیث عنوان بصری مورد توجّه ایشان قرار گرفت و در پی این اقبال و توجّه، متن حدیث همراه با ترجمه‌ی آن، بارها منتشر شد؛ لکن از آنجا که مضامین عمیق حدیث مزبور تنها با ترجمه‌ی عبارات آن، برای عموم قابل فهم و دستیابی نبود؛ نیاز به شرح و توضیح آن به نحوی که برای جوانان قابل فهم و بهره‌مندی باشد، به شدّت احساس می‌شد.
در سال ۱۳۸۴، در جلسات اهل ولاء، که سال‌هاست با حضور دانشگاهیان عزیز تشکیل می‌شود، چند جلسه‌ای را به بازخوانی و شرح برخی نکته‌ها که از حدیث مزبور می‌توان آموخت، اختصاص دادم. مباحث مطرح شده در آن جلسات به شدّت مورد اقبال شنوندگان قرار گرفت و در پی آن، فایل ضبط‌شده‌ی گفتارهای مزبور بارها در شمارگان بسیار زیاد تکثیر شده و مورد استفاده قرار گرفت.[۳] استقبال و ابراز علاقه‌ی مذکور این ایده را در پی آورد که متن گفتارها نگاشته و منتشر شود. به همّت و یاری چند تن از دوستان جلسات اهل ولاء مراحل نخستین کار انجام شد و خدای تعالی توفیق عنایت فرمود که با ویرایش مختصر و افزودن نکاتی چند به آن، گفتارهای مزبور را برای انتشار آماده کنم و نتیجه‌ی نهایی کار اکنون به صورت کتاب حاضر در اختیار شما خواننده‌ی عزیز قرار دارد.
امید است مطالعه‌ی این اثر بتواند به درک بهتر مضامین حدیث عنوان بصری کمک کند و زمینه‌ساز بهره‌گیری عملی بیشتر خوانندگان عزیز از آموزه‌ها و دستورالعمل‌های آن حدیث شریف برای سلوک در صراط مستقیم عرفان، که همان عرفان زلال شیعی و مبتنی بر تعالیم قرآن و عترت است، شود. بمنّه و فضله
مهدی طیّب</sup>