مجنون برای دیدن لیلی در مسیری که محلّ عبور او بود، چند روز به انتظار نشست تا اینکه در نیمه های یک شب از شدّت خستگی، همان طور که بر سر راه نشسته بود، خوابش برد. همان وقت لیلی از آنجا عبور کرد و وقتی دید مجنون به خواب رفته است، چند گردو جلوی او گذاشت و رفت. وقتی مجنون بیدار شد و گردوها را دید فهمید..

یکی از آثار ذکر، رهیدن از لذایذ طبیعی و مادی است. لذایذ طبیعی برای کسانی که واقعاً لذایذ بلندتر و بزرگتر را نچشیده باشند، جذّاب است. اگر کسی لذایذ معنوی را تجربه کند، دیگر لذایذ طبیعی قدرت به دام انداختن او را نخواهند داشت؛ یعنی اگر کسی چشمش به جمال دل آرای پروردگارش روشن شود و جمال الهی را ببیند، دیگر صاحب جمالان این دنیا در برابر جمال الهی، رنگ می بازند...    

یکی دیگر از آداب نماز در حوزه ی قرائت قرآن، و قبل از اینکه فرد شروع به خواندن آیات قرآن نماید، تسمیه است. ادبِ بعد از استعاذه، گفتن " بسم الله الرحمن الرحیم" است که اصطلاحاً به آن تسمیه گفته می شود؛ یعنی نام بردن. " بسم الله الرحمن الرحیم" کلید ورود به دنیا و جهان قرآن کریم است که بدون این کلید در به روی شخص بسته است.   

لوح محفوظ به این معناست که هر چه در عالم واقع می شود، قبلاً در علم خدا وجود داشته است و خدا می دانسته که چه خواهد شد. اینجا ممکن است این سؤال مطرح شود که اگرخدا همه چیز را از قبل می دانسته و همه چیز در لوح محفوظ آورده شده است، آیا قائل شدن اختیار برای انسان معنا دارد؟ به عبارت دیگر اختیار انسان و علم ازلی خداوند با هم در تضاد نیستند؟        

توجّه به دنیا و کثرات و طبیعت، غم و غصّه می آورد. کثرات، حزن آور است؛ امّا آحاد و افراد الهی برطرف کننده ی غم و غصّه هستند. مردان الهی و آحاد، افراد کمی هستند که اگر به آنها برخورد نماییم، ملاقات آنها برای ما بسیار سرنوشت ساز است و باید قدر آن را بدانیم. آنها نشانه های راه خدا هستند.    

عزّت دنیا ذلّت است، ذلّتش که جای خود دارد. ذلّت برای خدا عّزت است، عزّتش که جای خود دارد. دنیا چیز بی اعتبار و بی ارزشی است چون اصلش فنا و نیستی است و بی تردید، برگزیدن زندگی دنیا بر آخرت، کاری نابخردانه خواهد بود و نتیجه ای جز حسرت و ندامت نخواهد داشت .  

خدای متعال که پیامبران را برای سعادت بشر مبعوث کرده است، باید محک و معیاری به دست بشر بدهد تا به وسیله ی آن بتواند بین پیغمبران راستین و مدّعیان دروغین پیامبری، تمیز و تشخیص بدهد. نام این معیار و محک، معجزه است. معجزه کاری محسوس و خارق العاده است که جز با نیروی الهی توسط بشر قابل انجام نیست.  لذا از مشخّصات مشترک انبیاء الهی اعجاز و داشتن معجزه است.   

بیشترین کاری که در طی طریق کمال از سالک الی الله برمی آید، طلب صادقانه و تمام عیار در نیل به کمالات انسانی است. طلب و خواست راستین، بی درنگ شخص را به ایجاد آمادگی در خود و فراهم آوردن مقدمات و تهیه قوا و امکانات لازم برای نیل به مقصود وا می دارد. در صورت وجود چنین طلبی خالص و تمام عیار، هر چه در مسیر سلوک برای وی پیش آید، خواه بسط و گشایش، خواه قبض و عدم موفقیت ظاهری، لازمه ی کمال و نیل او به مقصد است.

 

کسی که اهل ظاهر باشد و به تعلقات عالم ظاهر دلبسته باشد، اگر در کشمکش دنیا طلبی ها شکست بخورد؛ معلوم است که شکست خورده، اما طرف پیروز هم مغلوب است زیرا کسی که با خدعه، نیرنگ، زور، تزویر و ظلم، پیروزی به دست آورد و چیره شود، در درون از شیطان جهل و نفس شکست خورده، این فرد صورت ظاهر غالب است اما فی الواقع مغلوب است و در باطن خویش شکست خورده، هر چند که صورت ظاهرش پیروز به نظر می رسد. 

محو آثار معاصی از دو راه قابل بررسی است؛ یکی راه غیراختیاری و دیگری اختیاری. عوامل غیراختیاری مؤثّر در محو آثار معاصی، عواملی است که شخصی که مرتکب معصیت شده است، درصدد رفع آثار معصیتش برنیامده است؛ یعنی در مقام توبه و ندامت نیست و بدون اینکه کوچکترین قدمی بردارد، خود خدا دست به کار می شود.