موحّد زیستن

یکی از درس‌هایی که در عرصه‌ی عرفان، از مکتب عاشورا می‌توان آموخت، درس موحّد زیستن است.
یکی از مقامات بلند عارفان راستین، نگاه موحّدانه به جهان هستی است. آنان تنها فاعل حقیقی و تنها مؤثّر واقعی در عالم را خدای متعال می‌دانند و مخلوقات را مجاری و مظاهر فاعلیّت حضرت حق به شمار می‌آورند و لذا به احدی جز خدا چشم امید نمی‌دوزند و اتّکا و اعتماد نمی‌کنند و از احدی جز خدا ترس و پروا به دل راه نمی‌دهند. به جلوه‌هایی از این روحیّه‌ی توحیدی در نهضت حسینی اشاره می‌کنیم.
امـام صـادق علیه‌السّلام می‌فرمـاینـد: روزی حضـرت اباعبدالله‌الحسین علیه‌السّلام در جمع اصحاب خویش حضور یافتند و بعد از حمـد خـدای عزّوجـل و صـلوات بر پیـامبر اکـرم صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمودند: یا اَیُّها النّاسُ اِنَّ اللهَ وَ اللهِ ما خَلَقَ العِبادَ اِلاّ لِیَعرِفوهُ، فِاِذا عَرَفوهُ عَبَدوهُ، فَاِذا عَبَدوهُ استَغنَوا عَن عِبادَةِ مَن سِواهُ: ای مردمان! به خدا سوگند، خدای متعال بندگان را نیافرید مگر برای اینکه به معرفت و شناخت او راه پیدا کنند و آن‌گاه که او را شناختند، راه بندگی او را در پیش گیرند و آن‌گاه که بنده‌ی او شدند، با عبادت او از بندگی هر آنچه غیر اوست، بی‌نیاز ‌شوند.
حضرت اباعبدالله علیه‌السّلام در سفر کربلا، در منزل شقوق در نزدیکی عراق، در صدر بیاناتشان خطاب به اصحاب فرمودند: اِنَّ اللهَ یَفعَلُ ما یَشاءُ وَ رَبُّنا تَبارَکَ هُوَ کُلُّ یَومٍ فی شَأنٍٍٍ: امور، همه از آن خدا و در دست خداست. هر آنچه  که خدا اراده نماید و مشیّت او بدان تعلّق گیرد، آن را عملی خواهد کرد و خدای تبارک و تعالی در هر روز دست اندرکار همه‌ی امور است.

همچنین آن حضرت در منزل خزیمیّه به خواهر بزرگوارشان حضرت زینب سلام‌الله‌علیها که بر اساس سخن هاتف غیبی نگران شده بودند، فرمودند: یا اُختاه کُلَّ ما قُضِیَ فَهُوَ کائِنٌ: خواهرم، هر آنچه خداوند مقدّر کرده است، واقع می‌شود.
حضرت اباعبدالله علیه‌السّلام در نخستین سخنرانی خویش در روز عاشورا، در پایان فرمایشاتشان، خطاب به اصحاب فرمودند: اِنَّ وَلِیّیَ اللهَ الَّذی نَزَّلَ الکِتابَ وَ هُوَ یَتَولَّی الصّالِحینَ: ولیّ من خدایی است که قرآن را فرو فرستاد و هم اوست که ولیّ صالحان است.
آن حضرت کسی را جز خدا ولیّ خویش نمی‌بینند. عارف در پرتو یقین موحّدانه‌ی خود، جز خدا، احدی را مؤثّر نمی‌بیند. چنانکه حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السّلام در مناجات شعبانیّه به خدا عرضه می‌دارند: الهی بِیَدِکَ لا بِیَدِ غَیرِکَ زِیادتی وَ نَقصی وَ نَفعی وَ ضَرّی؛ خدایا، افزون شدن آنچه که دارم و کاسته شدن دارایی‌ام و سودی که به من می‌رسد و خسارتی که به من وارد می‌گردد، همه تنها به دست توست و به دست احدی جز تو نیست.
این روحیّه‌ی توحیدی سبب می‌شود اباعبدالله‌الحسین علیه‌السّلام جز به رضایت الهی نیندیشند و ترسی از دشمن و تجهیزات و تمهیدات و تهدیدات او به دل راه ندهند و با شهامت و شجاعت کامل، تا آخرین نفس در برابر دشمن ایستادگی ‌کنند.
سعدی این مطلب را به تعبیر زیبایی نقل کرده است:
موحّد چو در پای ریزی زرش
و گر تیغ  هندی  نهی  بر سرش
امیـد و هراسش  نباشد ز کس
چنین  است آیین توحید و بس
بنابراین یکی از درس‌هایی که از مکتب عاشورا می‌توان آموخت، درس موحّد زیستن و در عرصه‌ی زندگی، تنها خدا را دیدن و بی‌اعتنا به ستایش و نکوهش خلق، تنها در جهت رضایت الهی عمل کردن و تطمیع و تهدید خلق را هیچ انگاشتن است.

بازگشت به فهرست کتاب کرشمه حسن