عبادت و عبودیّت، آزادگی و حرّیّت

یکی دیگر از درس‌هایی که در عرصه‌ی عرفان و اخلاق از مکتب عاشورا می‌توان آموخت، درس عبادت و عبودیّت و آزادگی و حرّیّت است.
قرآن کریم پیام اصلی همه‌ی انبیای الهی را  اینگونه معرّفی کرده است: اُعبُدوا اللهَ وَ اجتَنِبوا الطّاغوتَ: بندگی خدا را پیشه کنید و از تن دادن به بندگی طاغوت سر باز زنید.
عبادت تلاشی است برای نیل به مرتبه‌ی عبودیّت و بندگی؛ و عبودیّت و بندگی خدای متعال، رمز آزادگی و حرّیت از بندگی مخلوق است. هر آنچه که انسان را در زندگی واله و شیدای خود کند و انسان در دام تعلّق به آن گرفتار گردد، اله اوست و انبیا مبعوث شدند تا به انسان بیاموزند که هیچ چیز جز الله شایستگی ندارد که انسان واله‌ آن شود. رمز رهایی انسان از وابستگی‌های درونی و اسارت‌های بیرونی، که آنها هم ناشی از همین وابستگی‌های درونی و تعلّق به دنیاست، تنها بندگی خدا و سر به عبودیّت حضرت حق نهادن است. پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمودند: قولوا لا اِلهَ اِلاّ َاللهُ تُفلِحوا: به این حقیقت بزرگ که الهی جز الله نیست، قائل شوید، تا به فلاح و رستگاری برسید.  انسان با سر نهادن به راه بندگی حضرت حق، از بندگی مخلوق رها می‌شود. امیرالمؤمنین علی علیه‌السّلام فرمودند: لا تَکُن عَبدَ غَیرَکَ وَ قَد جَعَلَکَ اللهُ حُرّاً: بنده‌ی دیگری نباش که خدا تو را آزاد آفریده است.
عبادت، تعبیر عملی مفهوم عبودیّت است و امری است که حقیقت عبودیّت را در جان انسان تثبیت می‌کند و روح بندگی حضرت حق را در کالبد تمام فعالیّت‌های زندگی و عرصه‌های حیات انسان تسرّی می‌دهد و از او انسانی متعالی و آزاده و خداگونه می‌سازد. امام صادق علیه‌السّلام می‌فرمایند: اَلعُبودیَّةُ جَوهَرَةٌ کُنهُهَا الرُّبوبیَةُ: عبودیّت گوهری است که کُنه آن ربوبیّت است.  در حدیث قدسی است که: عَبدی اَطِعنی حَتّی اَجعَلَکَ مَثَلی: بنده‌ی من! مطیع، فرمانبر و عبد من باش تا تو را مَثَلی از خودم سازم.
این خداگونگی به انسان شایستگی خلافت الهی را می‌بخشد و این خلیفةاللّهی است که سبب می‌شود قلب انسان جایگاه مشیّت الله و پیکر انسان مجرای فعل الهی شود. زبانش، لسان الله؛ دستش، یدالله؛ چشمش، عین الله؛ و سایر اعضای پیکرش هم مجرای فعل الهی گردد. از چنین انسانی فعل خدایی سر می‌زند و اراده‌ی او، حاکم بر عوالم وجود می‌شود. عبادت، راهی برای رسیدن به این منزل است.