برخی عرفان‎گرایان با برداشتی که از بعضی از روایات معصومین علیهم السّلام نموده و درکی که از برخی عبارات عارفان داشته‌اند عنوان می‌دارند که مؤمنان و به تعبیر دیگر، شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم السّلام از بدو تولّد درحال طیّ مراحل برزخند و در نتیجه در تمام مدّت عمر در عالمی قرار دارند که دار تکلیف نیست، زیرا تکلیف مربوط به قبل از ورود به عالم برزخ است و پس از آن، تکلیفی متوجّه انسان نیست. با چنین برداشتی، دست از ادای تکالیف عبادی و انجام واجبات شرعی می‌کشند.

چنین نتیجه‎گیری نادرستی ناشی از عدم درک معنی صحیح روایات و عبارات مزبور است. برای درک صحیح مقصود آن روایات و عبارات، باید توجّه کرد که واژة برزخ از نظر لغت به معنای مرحلة واسطی است که بین دو مرحله قرار دارد و عالم برزخ که بین دنیا و قیامت قرار دارد نیز به همین خاطر برزخ نامیده شده است، نه این که تنها معنی کلمة برزخ، عالم پس از مرگ و قبل از حشر باشد. بر این اساس کلمة ‌برزخ می‏تواند مصادیق متعدّدی داشته باشد. از جمله این که نفس انسان برزخ بین جسم و روح او، خُلقیّات انسان برزخ بین اعمال ظاهری و عقاید قلبی او، ایمان، به معنی پذیرش و محبّت قلبی، برزخ بین اسلام، به معنی پذیرش و تبعیّت ظاهری، و ایقان، به معنی یقین و باور قلبی است. با این توضیح اکنون می‌توان روایات و عبارات مزبور را به گونه‎ای جز آنچه پنداشته شده، معنی کرد. از جمله این که مؤمن، که مرحلة اسلام، یعنی اقرار و پذیرفتن ظاهری دین را پشت سر نهاده و دارای محبّت و پذیرش قلبی نسبت به خداوند و حقایق الهی است، در طول زندگی خود به تکمیل و طیّ درجات و مراتب ایمان و محبّت می‌پردازد، تا نهایتاً به مرحلة ایقان برسد. یا این که مؤمن که مرحلة انجام وظایف عملی راپشت سر نهاده، در طول مدّت عمر خویش به طیّ مدارج کمال اخلاقی می‌پردازد تا به مرحلة‌ معرفت و شهود قلبی برسد.

معانی‌یی از قبیل آنچه گفته شد به هیچ وجه به نتایجی چون اسقاط تکلیف و فراغت از فرائض منتهی نمی‌شود، بلکه انسان را به انجام هر چه بهتر تکالیف شرعی برای دست یافتن به مرتبة یقین و معرفت شهودی ترغیب می‌کند. برداشته شدن تکلیف، پس از رسیدن به موت و یقین نیز به این معنی است که دیگر شخص، متکلّفانه و با زحمت، فعل عبادی را بر خود تحمیل نمی‌کند؛ بلکه عمل عبادی، بی‎هیچ زحمت و تکلّفی، از درون او سر می‌زند و به روانی و سهولت، بر پیکرش جاری می‌گردد.

برداشته شدن مسئولیّت انجام احکام شرع از عهدة ‌فرد، مربوط به پس از فوت و قطع رابطة ‌روح و جسم و خروج از دنیا و ورود به عالم برزخ است که مقارن آن، اختیار و قدرت بر انجام عمل از انسان سلب می‌شود. تا شخص در قید حیات دنیوی و صاحب اختیار و قدرت است، موظّف به انجام احکام الله و به جا آوردن طاعات و عبادات شرعی است.

معنی دیگری که برای احادیث مزبور می‎توان قائل شد این است که مقصود از دنیایِ صرف، در زندگی خویش خدا را ندیدن و به فراموشی سپردن است؛ که ثمرة آن زندگی تلخ و نکبت‎باری مملوّ از حسرتِ نداشته‎ها، نگرانی از دست دادن‎ها، غصّة از دست رفته‎ها، و سرشار از حرص‎ها، حسدها و کینه‎ها می‎باشد. مقصود از قیامت نیز، در زندگی خود تنها خدا را دیدن و غیر خدا را هیچ انگاشتن و به حساب نیاوردن و مؤثّر ندیدن است؛ که حاصل آن، زندگی‎یی سرشار از آرامش خاطر، رضایت، خرسندی و شادمانی از مقدّرات الهی است. بر این اساس، مقصود از برزخ، گاهی تنها خدا را دیدن و در آرامش و رضایت و شادی بودن، و گاهی خدا را فراموش کردن و به حسرت و نگرانی و غصّه و حرص و حسد و کینه دچار شدن است. بنابراین اگر گفته می‎شود مؤمن در دنیا منزل اوّل برزخ را طیّ می‎کند، یا دنیای مؤمنان و دوستان اهل بیت علیهم السّلام ابتدای برزخ آنان است، به این معنی است که دوست اهل بیت علیهم السّلام هرگز به دنیای صِرف، یعنی زندگی خالی از توجّه و یاد خدا، مبتلا نیست و در زندگی این جهانی خود، از آغاز، گاهی به خدا توجّه دارد و در آرامش و خرسندی و شادی است و گاهی خدا را فراموش می‎کند و به حسرت و نگرانی و غصّه و حرص و حسد و کینه دچار می‎شود، تا این که به تدریج توجّهش به خدا بیشتر شود و نهایتاً به جایی برسد که در زندگی خود، پیوسته خدا را ببیند و به غیر خدا بی‎توجّه شود و به آرامش و رضایت و شادی دائمی دست یابد. روشن است که از چنین معنایی به هیچ وجه فراغت از تکلیف و موظّف نبودن به انجام اوامر و ترک نواهی الهی، نتیجه نمی‎شود.