همان گونه که قبلاً بیان شد، بزرگترین خواستة معنوی، طلب قرب و وصال و لقاء الهی است. در مورد اجابت این خواسته نیز باید توجّه داشت که خداوند نه در مسافت دوری از بندگانش است که قرب و وصال او مستلزم طی آن مسافت باشد، و نه در عین نزدیکی به بندگانش، حجاب و پرده‌ای بر خود کشیده است که لقاء و دیدار وی مستلزم کنار رفتن یا دریده شدن آن پرده و حجاب باشد. امام سجّاد علیه السّلام در مناجات سحری خویش در ماه مبارک رمضان، که ابوحمزة ثمالی از آن حضرت روایت کرده است، به خداوند عرضه می‌دارد: اَنَّ الرّاحِلَ اِلَیکَ قَریبُ المَسافَةِ وَ اَنَّکَ لا تَحتَجِبُ عَن خَلقِکَ اِلاّ اَن تَحجُبَهُمُ الاَعمالُ (الآمالُ) دُونَکَ: آن کس که عزم سفر به سوی تو کند راهش کوتاه و مسافتش نزدیک است و تو نیز حجاب و پرده‌ای در برابر آفریدگانت بر خود نکشیده‌ای، جز آنکه اعمال (ناشایست آنها و یا امید بستن و اتّکای ایشان به طاعت و عبادات کم مقدار خود، و یا آرزوهای دور و دراز دنیوی ایشان) آنها را از تو محجوب ساخته است.[۲۸۷]

دوست نزدیکتر از من به من است                            وین عجب‌تر که من از وی دورم

چه کنم با که توان گفت که دوست                                    در کنار من و من مهجورم

***

جمال یار ندارد حجاب و پرده ولی                             غبار ره بنشان تا نظر توانی کرد

***

تمامیِ مخلوقات جلوه‌های خدایند. امیرالمؤمنین علیه السّلام می‌فرمایند: اَلحَمدُ ِللهِ المُتَجَلِّی لِخَلقِهِ بِخَلقِهِ: تمامی حمد، تنها سزاوار خدایی است که برای آفریدگانش به وسیله و به صورت آفریدگانش تجلّی نمود.[۲۸۸] لذا هریک از انسان‌ها می‌تواند در آئینة وجود خویش خدا را ببیند. مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرَفَ رَبَّهُ: هرکس خود را شناخت به شناخت پروردگارش نایل شده است.[۲۸۹] لکن آن گاه که مخلوقی گمان استقلال بر خویش می‌برد و به دیدة موجودی مستقلّ به خویش می‌نگرد، همین آئینة خدانما به عظیم‌ترین و ظلمانی‌ترین حجابی مبدّل می‌گردد که او را از دیدن خدا محروم و محجوب می‌سازد. بر همین اساس امیرالمؤمنین علیه السّلام می‌فرمایند: لا حِجابَ بَینَهُ وَ بَینَ خَلقِهِ غَیرُ خَلقِهِ: بین خداوند و آفریدگانش حجاب و مانعی جز خود آفریدگان نیست.[۲۹۰]

میان عاشق و معشوق هیچ حایل نیست         تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز

***

بر این اساس، اجابت دعای طلب قرب و وصال و لقاء الهی، مستلزم تطهیر از آرزوهای دور و دراز دنیوی و اعمال و رفتار ناشایست و تطهیر از امید بستن و اتّکای به طاعات و عبادات خود و نیز تطهیر از حبّ نفس و خودبینی، که اصل و ریشه و مهمتر از همة آنها است، می‌باشد. در نتیجه کسی به قرب و وصال الهی و لقاء پروردگار نائل می‌گردد که خود را نبیند و از خویشتن فانی شود. لذا این دعا با فنای دعا کننده اجابت می‌شود. و آن گاه که دعا کننده‌ای باقی نماند، دعایی هم وجود نداشته و بساط دعا برچیده می‌شود. از همین جا می‌توان دریافت که دعاهایی که از انبیا و اولیای الهی صادر شده است، مربوط به حالت صحو و هوشیاری و ظهور آثار کثرت در عین وحدت در آنان است و الاّ آن گاه که با استغراق در بحر وحدت، به محو و بی‌خودی وارد می‌شدند، دعا کننده‌ای بر جا نبود که دعایی از او سر بزند.