یکی از مفاهیم دیگر شهادت زائر به اینکه اهل‌بیت علیهم السّلام نماز به پا داشتند و زکات پرداختند و امر به معروف و نهی از منکر نمودند و در راه خدا تا سرحدّ شهادت جهاد کردند، این است که اسلام منحصر به روحیّات و احساس‌ها و افکار و اندیشه‌های باطنی نیست و اهل‌بیت علیهم السّلام که تبلور تامّ و تمام تئوری اسلامند، همان طور که افکار و اندیشه‌های بلند توحیدی و روحیّات و احساس‌های لطیف ربّانی داشتند، در صحنة عمل نیز به نحو تمام عیار، تکالیف عملی، اعمّ از عبادی و اجتماعی را به جا می‌آوردند و مظهر اتمّ و اکمل لا یَشغَلُهُ شَأنٌ عَن شَأنٍ: هیچیک از شئونات، خداوند را از دیگر شئونات باز نمی‌دارد[۱۵۸] بودند.[۱۵۹] عرفان تشیّع برخلاف برخی جریان‌های تصوّف، باطنی‌گری صِرف، و دست از کار و تلاش و مبارزه و جهاد کشیدن نیست. عرفانی که سرسلسله و قطب الاقطابش امیرالمؤمنین علیه السّلام است با بی‌کاری و بطالت، و تنبلی و بی‌غیرتی، مطلقاً سازگاری ندارد. عرفان اهل‌بیت علیهم السّلام عرفان تکاپو و تلاش، تعهّد و غیرت، حماسه و جهاد، و بیداری و بیدارگری است و هر چه جز این، انحراف وکژروی است و ربطی به مکتب اهل‌بیت علیهم السّلام ندارد.

صوفی مسلکانی که با ادّعای نیل به مقامات عرفانی، دست از کار و تلاش سازنده کشیده و به تن‌پروری و باری به هر جهت گذراندن عمر گرائیده‌اند و با دست کشیدن از مبارزه علیه کفر و بی‌دینی و فساد و تباهی و ظلم و بیداد، راه سکوت و بی‌عملی در برابر آنها را در پیش گرفته و میدان را بر گسترش بی‌دینی و تباهی و بیداد گشوده‌اند و حتّی با لبخندی که نزد دین‌ستیزان و مفسدان و ستمگران و فاسقان بر چهره دارند،[۱۶۰] آنها را در کار ناشایست خود متجرّی و بی‌پروا می‌سازند و بر عمل خود نام اعتماد و اتّکال به مشیّت خداوند و تسلیم و رضا به مقدّرات الهی، و عشق و محبّت به مخلوقات خدا، و نداشتن قوّة ردّیّه نهاده‌اند، باید بدانند که حالات و رفتارشان هیچ سنخیّتی با عرفان ناب شیعی، که اسوة آن پیامبر اکرم و اهل‌بیت علیهم السّلام می‌باشند، ندارد. به اعتراف همة فرقه‌های عرفانی شیعه و اکثریّت قریب به اتفاق صوفیّة اهل سنّت، در عرفان اسلامی سیّد الاولیاء و قطب‌الاقطاب، وجود نازنین امیرالمؤمنین علیه السّلام است. دست‌های پینه بستة آن پیشوای پرهیزگار، از تلاش و تکاپویش در حفر چاهها و جاری ساختن قناتها و ایجاد نخلستانهایی که تمامی آنها را وقف نیازمندان کرد، به صراحت خبر داده، و آثار جراحات و زخم‌های جبهة نبرد بر اندام استوار و مردانة آن امام بزرگوار، از دلیری و رشادت‌هایی که در مبارزه با دین ستیزان و مفسدان و ظالمان از وی ظاهر شد، به وضوح حکایت نموده، و خطبه‌های داغ و آتشین و نامه‌های صریح و دور از مجاملة آن مقتدای بی‌مانند، به پرخاشها و فریادهای اعتراض‌آمیز وی علیه کفر و فساد و ستم، به روشنی شهادت می‌دهند. قلب سرشار از عشق و عرفان امیرالمؤمنین علیه السّلام هرگز بازوان تلاشگر و مجاهد و زبان بیدارگر و مبارز وی را از کار نینداخت. در نتیجه، هر کس در سیر و سلوک و عرفان، آن حضرت را مقتدای خویش قرار داده است، می‌بایست همین جامعیّت را در خود ایجاد نماید.

عرفان اهل‌بیت علیهم السّلام دمیدن احساس و اندیشة عارفانه در کالبد همة تلاش‌های زندگی دنیا، اعمّ از فعّالیّت‌های اقتصادی، سیاسی، حقوقی، نظامی و خانوادگی است. لذا هم سکولاریست‌ها، که فعّالیّت‌های دنیوی را دین‌زدائی و معنویّت‌زدائی می‌کنند و دین را در مسجد و کلیسا و دیر و خانقاه زندان کرده و در عرصة فعّالیّت‌های فردی و اجتماعی دنیا، به معنویّت و دین اجازة حضور نمی‌دهند، راهشان از راه اهل‌بیت علیهم السّلام جداست و هم صوفیان و راهبانی که از عرصة فعّالیّت‌های فردی و اجتماعی دنیوی می‌گریزند و تارک دنیا شده و خود را در کُنج خانقاه و صومعه زندانی کرده و زندگی خود را به ذکر و ریاضت و چلّه‌نشینی منحصر می‌کنند، طریقتشان با طریقة اهل‌بیت علیهم السّلام مخالف است. امام صادق علیه السّلام در تأکید بر همین حقیقت می‌فرمایند: لَیسَ مِنّا مَن تَرَکَ دُنیاهُ ِلآخِرَتِهِ وَ لا آخِرَتَهُ لِدُنیاهُ: کسی که برای آخرتش، دنیای خود را ترک کند و کسی که برای دنیایش، آخرت خود را ترک کند از ما نیست.[۱۶۱]