۞     خداوند متعال دو پناهگاه محکم در این امّت گذاشته است، یکی وجود پیامبر خود صلّی الله علیه و آله و سلّم که رَحمَةٌ لِلعالَمین است و هم اکنون در دل مؤمنین وجود دارد. دیگری استغفار است. مادامی ‎که امّت توبه و استغفار دارد، بلای عمومی‎ که بر امّت‎های گذشته نازل می‎شد، در این امّت نازل نمی‎شود.

۞     امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود: عَجِبتُ لِمَن یَقنُطُ وَ مَعَهُ الاِستِغفارُ: در شگفتم از کسی که یأس پیشه می‎کند، در حالی که استغفار همراه اوست.

۞     هر وقت غصّه‎دار شدید، برای خودتان و برای همه‎ی مؤمنین و مؤمنات از زنده‎ها و مرده‎ها و آنهایی که بعداً خواهند آمد، استغفار کنید. غصّه‎دار که می‎شوید، گویا بدنتان چین می‎خورد و استغفار که می‎کنید، این چین‎ها باز می‎شود.

۞            توبه و استغفار راه را صاف می‎کند، نباید آن را ترک کرد. پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم روزی هفتاد بار استغفار می‎کردند.

۞     هر روز عصر هفتاد بار استغفار را ترک مکن. عموماً عصر و دم غروب شیعیان را غم می‎گیرد و با استغفار برطرف می‎شود. با این استغفار دل پاک می‎شود و شیطان به دل پاک راه ندارد.

۞     مؤمن بسیار توبه می‎کند و خدا به همین خاطر او را دوست دارد. (اِنَّ اللهَ یُحِبُّ التَّوّابینَ) هر چه اتاق تمیزتر شود، آشغال‎های ریزتر به چشم می‎آیند. دل مؤمن با استغفار پاک می‎شود، آن‎گاه گناه‎های ظریف‎تر دیده می‎شود و لذا مجدداً استغفار می‎کند.

۞     توّابین کسانی هستند که دائم خانه‎ی دل را تمیز می‎کنند، لذا اگر یک آشغال ‌‌ریز هم در آن باشد، پیداست و نمود می‎کند و از همان هم توبه می‎کنند؛ چون هر چه پاک‌تر می‎شوند، گناهان جدیدتری بر آنها مکشوف می‎شود. و الاّ اگر خانه‎ی دل کثیف باشد، چیزهای بد هم نمودی ندارند. لذا اگر بعضی رفقا خیلی حسّاسند و زود از چیزی محزون می‎شوند، به جهت تمیزی و پاکی روح آنهاست. در اعمال مسجد کوفه است که: اَللّهُمَّ اَنتَ اَنتَ وَ اَنَا اَنَا، اَنتَ العَوّادُ بِالمَغفِرَةِ وَ اَنَا العَوّادُ بِالذُّنوبِ: خدایا تو تویی و من منم، تو بسیار بازگشت کننده‌ به بخشیدن هستی و من بسیار بازگشت کننده به گناهانم. مؤمن، پرگناه و پرتوبه است.

۞     مِن کُلِّ مَعصِیةٍ وَ طَاعَةٍ اَستَغفِرُ اللهَ: از هر گناه و طاعتی که انجام داده‎ام، از خدا طلب مغفرت می‎کنم. پس عبد از همه‎ی کارهای خودش، چه بد و چه خوب، استغفار کرد و جنبه‎ی انتساب فعل به خودش منتفی شد و تنها کارهای خدا باقی ماند. آن ‎وقت دید که کُلٌّ مِن عِندِ اللهِ: همه‎ی کارها از جانب خداست.

۞            عبد مولا را که می‎بیند، شکر می‎کند و خودش را که می‎بیند، استغفار می‎کند.

۞            افراد معصیت‌کار که توبه می‎کنند، مهمان تازه‌وارد خدایند و خدا آنها را دوست دارد.

۞     غفّاریت خدا یعنی این‎ که هیچ گناهی برای خلقش قائل نیست و به گناه خلقش توجّهی ندارد. کسی که بعضی را ببخشد و بعضی را نبخشد، غفّار نیست. پس تنها باور خودت شرط است. البته وقتی که این را باور کردی، به خودت می‎گویی در دیزی باز است، ولی حیای گربه کجا رفته؟ آن‌وقت ادب می‎کنی و از گناه پرهیز می‎کنی.

۞            غفّاریت و غفوریت خدا گناهی برای خلق باقی نگذاشت. استغفارهای ما برای این است که خودمان باور کنیم بخشیده شده‎ایم.

۞            اینکه فرموده‎اند روزی هفتاد بار استغفار کن، تکرار برای باور است. یعنی آن‌قدر تکرار کن تا باور کنی خدا تو را بخشیده است.

۞            خداوند می‎گوید اصلاً من گناه تو را ننوشتم که آن را ببخشم؛ ملائکه نوشته بودند که آن را هم با استغفارت پاک کردی.

۞     استغفار عامّه‌ی مردم برای گناه دوست است. گناه دوست گناه خود آدم است. استغفار خصّیصین استغفار از غیر خداست. غیر خدا را دیدن و از غیر خدا گفتن، پوشاندن خداست و ظلم است و باید از آن استغفار کرد تا غیر او را ندید و جز از او نگفت.

۞     معنای اَستَغفِرُ اللهَ‌ رَبّی ‌وَ اَتُوبُ ‌اِلَیهِ این است که خودت به خودت می‎گویی خلق را بیامرز و ببخش. بالاترها برای زیردستانشان باید استغفار کنند و الاّ کار خودشان گیر پیدا می‎کند. استغفار پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم برای امّت و استغفار ملائکه برای مؤمنین مصداق همین حقیقت است. اگر می‎خواهی بخشیده شوی، خلق را ببخش.

۞     بیشتر حزن و اندوه دوستان خدا مال گناهان خلق است و برای رفع آن باید برای آنها استغفار کنند. وَ استَغفِر لِذَنبِکَ وَ لِلمُؤمِنینَ وَ المُؤمِناتِ: و برای گناه خودت و مردان و زنان مؤمن طلب بخشش کن.

۞     هر جا که غصّه‎دار شدی، استغفار کن. استغفار امان انسان است. به این کاری نداشته باش که چرا محزون شده‎ای؛ اذیتت کرده‎اند؟ گناهی کرده‎ای؟ بعضی وجود خودشان را گناه می‎دانند. شما می‎گویی چرا من درست کار نمی‎کنم، او خودش را گناه می‌داند. محزون که شدی، استغفار کن؛ چه غم خود را داشته باشی و چه غم مؤمنین را. استغفار غم‎ها را از بین می‎برد. همان‎طور که وقتی خطا می‎کنی، همه صدمه می‎خورند، مثلاً وقتی چند نفر کفران نعمت می‎کنند، به همه ضرر می‎رسد، استغفار هم که می‎کنی، به همه‎ی ماسوای خودت نفع می‎رسانی.

۞            مؤمنین وقتی توبه می‎کنند، از گناه دوستشان توبه می‎کنند. گناه دوست که آمرزیده شد، دل خود آدم پاک می‎شود.

۞     توبه که می‎کنیم، اوّل توبه برای گناه دوست است. اگر دوستانمان گیر داشته باشند، در دستگاه خدا ما را مؤاخذه می‎کنند. مثل اینکه وقتی شاگردها درس بلد نباشند، از معلّمشان مؤاخذه می‎کنند. مسئولیت کوچک‎تر‎ها را از بزرگشان می‎خواهند. پس روزی هفتاد بار برای گناهان دوستان و زیردستانتان استغفار کنید. همان‎گونه که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم برای گناه امّت استغفار می‎نمود.

۞     برای گناهان دوستانتان روزی هفتاد بار استغفار کنید و الاّ راهتان مسدود خواهد بود. وقتی استغفار کنی، دورت خلوت می‎شود، آن‎گاه علی علیه السّلام در کنارت می‎نشیند. استغفار یکی از دو امان الهی است.

۞     حقِّ رفیق مؤمنت بر تو این است که تو برای او استغفار نمایی و او هم برای تو. ما باید بار گناه رفقایمان و دوستانمان را تحمّل کنیم و در درگاه حق‌‎تعالی برای آنها شفاعت و عذرخواهی کنیم.

۞     دو رکعت نماز بخوان و به خداوند عرض کن خدایا هر کس را به من بدی کرده است بخشیدم، تو هم مرا ببخش. آن‌وقت ببین خدا با تو چه کار می‎کند.

۞     برای امواتتان استغفار کنید. شجره‎ی خود را به یاد بیاورید و برای ایشان طلب مغفرت کنید تا کارتان راه بیفتد. برای پیامبر و ائمّه و همه‎ی انبیا و مرسلین علیهم السّلام هم صلوات بفرستید تا همه‎ی آسمان و زمین همراه و کمک‎کارتان شوند.

۞            خوشحال کردن شخص محزون، چه با بذل مال، چه با حرف و سخن و چه با نشستن پهلوی او، کفّاره‎ی گناه است.

۞            لعن بر دشنمان اهل بیت علیهم السّلام، استغفار خواص است.

۞     لعن کفّار و اهل جهنّم، هم برای آنها فایده دارد و هم برای ما که لعن می‎کنیم. آنها را لعن می‎کنیم که بیشتر بسوزند، بلکه توبه کنند و رو به خدا برگردند. خود ما هم در اثر لعن کردن تمیز و پاک می‎شویم و ثواب می‎بریم.

۞     پیرزنی از دوستان اهل بیت علیهم السّلام خدمت حضرت صادق علیه السّلام رسید و دو ژاکت که خودش بافته بود را مقابل حضرت گذاشت و به ایشان عرض کرد هنگام بافتن اوّلین ژاکت، پیوسته صلوات فرستاده‎ام و موقع بافتن دومین ژاکت، دشمنان شما را لعن کرده‎ام و حالا تقاضایم این است که یکی از این دو را برای خودتان بردارید و دیگری را به من بدهید که بپوشم. حضرت ژاکتی را که هنگام بافتنش دشمنان اهل بیت علیهم السّلام را لعن کرده بود، برای خودشان برداشتند و ژاکتی را که موقع بافتنش صلوات فرستاده بود، به خود آن خانم دادند که بپوشد.