۲/ عاشقانه بودن: اشخاصى که به دین روى آورده و به انجام دستورهاى دینى تن داده‌اند، به دو گروه صابران و عاشقان قابل تقسیم مى‌باشند. صابران کسانى‌اند که تکالیف دینى براى آنها تلخ و سخت است و با اکراه و تلخى، انجام آنها را متحمّل مى‌شوند. صابران خود به دو گروه تقسیم مى‌شوند. نخست راهبان و خائفان، که نه به خدایى که دستورات دینى را صادر کرده است علاقه و محبّتى دارند و نه فایده و ثمرى در اجراى دستورات مزبور مى‌بینند، بلکه تنها از ترس پیامدهاى تلخ دنیوى و اخروى تخلّف از فرامین الهى و براى دچار نشدن به آن، تن به طاعت و عبادت مى‌دهند. دوم تاجران، اجیران و طامعان، که گرچه ایشان نیز علاقه و محبّتى به خدا در قلبشان نیست، امّا به منافع و ثمراتى که اجراى دستورات دینى در پى دارد آگاهى یافته‌اند و لذا به طمع نیل به تبعات شیرین دنیوى و اخروى یا دستیابى به کشف وکرامات و قدرت‌هاى روحى، سر به راه دین نهاده‌اند و از دستورات آن پیروى مى‌کنند. امّا عارفان و سالکان، نه به پیامدهاى تلخ تمرّد از دین توجّه دارند و نه به ثمرات شیرین اطاعت از دین اعتنایى مى‌کنند و نه انجام تکالیف دینى در نظرشان تلخ و دشوار است. اینان صرفاً به دلیل محبّت و عشقى که به خدا دارند و اینکه به مقتضاى آن محبّت و عشق، درصدد خشنود ساختن محبوب و کسب رضایت خاطر معشوق خویشند، نه تلخ‌کامانه و از سر ناچارى، بلکه مشتاقانه، به استقبال اوامر الهى مى‌روند و دستورهاى دین را به شیرینى و گوارایى پذیرا مى‌شوند و از انجام آنها لذّت مى‌برند.

امام صادق علیه السلام در توصیف این گروه مى‌فرمایند: قَومٌ عَبَدوا اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ حُبّاً لَهُ، فَتِلکَ عِبادَةُ الاَحرارِ وَ هِىَ اَفضَلُ العِبادَةِ: گروهى خداى عزّوجلّ رابه دلیل محبّت و عشقى که به او دارند بندگى مى‌کنند، این عبادت آزادگان و برترین عبادت‌هاست.[۱] و در بیان انگیزه‌ى خود در انجام عبادت مى‌فرمایند: وَلکِنّى اَعبُدُهُ حُبّاً لَهُ عَزَّ وَ جَلَّ، فَتِلکَ عِبادَةُ الکِرامِ: امّا من به دلیل عشق به خداوند عزّوجلّ، او را عبادت مى‌کنم و این عبادت بزرگواران است.[۲]

امام باقر علیه السلام بر اساس همین رویکرد مى‌فرمایند: هَلِ الدّینُ اِلاَّ الحُبُّ؟ ... اَلدّینُ هُوَ الحُبُّ وَ الحُبُّ هُوَ الدّینُ: آیا دین چیزى جز محبّت و عشق است؟ ... دین همان محبّت و عشق، و محبّت و عشق همان دین است.[۳]