راه خودسازى و نیل به قلّه‌هاى بلند کمال انسانى بسیار طولانى است و در مقایسه با آن، فرصت عمر انسان، حتّى اگر عمر درازى باشد، بسیار اندک و کوتاه است؛ بنابراین فرصت اضافى براى هدر دادن و تلف کردن وجود ندارد. در نتیجه، حتّى لحظه‌اى را نیز نباید از دست داد و باید بى‌درنگ کار خودسازى و تهذیب را آغاز کرد و گام در راه تعالى و تکامل گذارد.

آنچه گفتیم در صورت اطمینان از در پیش داشتن عمرى دراز بود. امّا همه مى‌دانیم چنین اطمینان و تضمینى وجود ندارد و چه‌بسا انسان‌هایى که قبل از رسیدن به کهنسالى، در نوجوانى، جوانى و یا میانسالى، عمرشان به پایان مى‌رسد و از کجا معلوم ما از این گروه نباشیم و پیش از رسیدن به پیرى، طومار زندگى دنیوى ما درهم پیچیده نشود. در نتیجه، چه‌بسا فرصت ما براى خودسازى و پیمودن راه تعالى و تکامل بسیار کوتاه‌تر از آن چیزى باشد که مى‌پنداریم. بنابراین فوریّت آغاز کردن خودسازى بسیار زیاد است.

فرصت غنیمت است رفیقان در این چمن         فردا چو برگ گل همه بر باد رفته‌ایم

علاوه بر دلایل فوق، باید توجّه داشت که هرچه از عمر فرد بگذرد و سنّ جوانى به پیرى بگراید، شخصیّت جوان که همچون مومى نرم و انعطاف‌پذیر است و با اندک نیرو و مجاهدتى، به شکل دلخواه درمى‌آید؛ به شخصیّت بزرگسالى که همچون سنگ سخت و تغییرناپذیرى است بدل مى‌شود و کوچک‌ترین دگرگونى در آن، نیازمند صرف نیرویى بسیار و تلاشى دشوار خواهد بود و این در حالى است که در سنّ جوانى، وجود شخص، سرشار از نیرو و توانایى است و با بالا رفتن سن، این نیرو و توانایى رو به افول مى‌گذارد و جاى خود را به ضعف و ناتوانى مى‌دهد. در نتیجه، جریان زمان به دو لحاظ به زیان شخص پیش مى‌رود؛ زیرا در جوانى، کار آسان‌تر و نیروى انجام آن بیشتر و در بزرگسالى و پیرى، کار دشوارتر و نیروى انجام آن کمتر است.

تو که مى‌گویى که فردا، این بدان         که به هر روزى که مى‌آید زمان

آن درخت بد جوان‌تر مى‌شود         وین کَننده پیر و مضطر مى‌شود

خاربن در قوّت و برخاستن         خارکن در پیرى و در کاستن

خاربن هر روز و هر دم سبز و تر         خارکن هر روز زار و خشک‌تر

او جوان‌تر مى‌شود تو پیرتر         زود باش و روزگار خود مبر

با توجّه به آنچه گفتیم، مسلّم شد که کار خودسازى را باید هرچه سریع‌تر آغاز کرد و با امروز و فردا کردن، فرصت را از دست نداد و کار را بر خود دشوار نکرد. پیامبر اکرم۹ دراین‌باره مى‌فرمایند : اَلفُرَصُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ : فرصت‌ها همچون عبور ابرها مى‌گذرد.[۱]