حضرت مهدیارواحنا‌فداه و آغاز امامت در دوران کودکی

همان گونه که ذکر شد، امامت حضرت بقیّة‌الله الاعظم‌ارواحنافداه از پنج‌سالگی آغاز شد. پرسشی در اینجا مطرح می‌شود که چگونه ممکن است شخصی در دوران کودکی و از پنج‌سالگی‌ عهده‌دار مقام امامت گردد؟

در پاسخ لازم است به دو نکته اشاره کنیم. از یک‌سو‌ براساس روایاتی که ازجانب ائمّه: رسیده‌، رشد جسمانی حضرت مهدیارواحنافداه بسیار سریع و خارق‌العاده بوده است و در سنین کودکی‌‌ اندامی چون بزرگسالان داشتند. از حکیمه ‌خاتون(سلام الله علیها) عمّه‌ی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نقل شده است‌‌: فَلَمّٰا کٰانَ بَعْدَ اَرْبَعِینَ یَوْماً دَخَلْتُ دٰارَ اَبِی‌مُحَمَّدٍ‌(علیه السلام) فَاِذا مَوْلٰانـٰا صٰاحِبُ‌الزَّمٰانِ یَمْشِی فِی الدّٰارِ فَلَمْ اَرَ وَجْهاً اَحْسَنَ مِنْ وَجْهِهِ‌(علیه السلام) وَ لٰا لُغَةً اَفْصَحَ مِنْ لُغَتِهِ؛ فَقٰالَ لِی اَبُو‌مُحَمَّدٍ‌(علیه السلام) هـٰذَا الْمَوْلُودُ الْکَرِیمُ عَلَى اللّٰهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ. قُلْتُ لَهُ یا سَیِّدِی لَهُ اَرْبَعُونَ یَوْماً وَ اَنَا اَرىٰ مِنْ اَمْرِهِ مٰا اَرىٰ. فَقٰالَ‌(علیه السلام) یا عَمَّتِی اَمـٰا عَلِمْتِ اَنّٰا مَعْشَرَ الْاَوْصِیٰاءِ نَنْشَأُ فِی الْیَوْمِ مٰا یَنْشَأُ غَیْرُنٰا فِی الْجُمْعَةِ وَ نَنْشَأُ فِی الْجُمْعَةِ مٰا یَنْشَأُ غَیْرُنٰا فِی السَّنَةِ:^[i] چهل روز پس از تولّد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف خدمت امام حسن عسکرى‌(علیه السلام) رسیدم و یک‌باره دیدم مولایمان صاحب‌الزّمان‌(علیه السلام) در خانه راه می‌رود‌! صورتى نیکوتر و زبانى فصیح‏تر از صورت و زبان او ندیده بودم. امام عسکرى‌(علیه السلام) فرمودند‌: این مولود در پیشگاه ذات بارى تعالى بسیار عزیز است. عرض کردم‌‌: آقای من! من امر شگفتی‌آوری را مشاهده می‌کنم. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمودند‌: عمّه جان! نمی‌دانى که رشد یک روز ما ائمّه با رشد یک هفته‌ی دیگران و رشد یک هفته‌ی ما با رشد یک سال دیگران برابر است؟‌

ازسوی دیگر‌ می‌توان در یک نگاه اجمالی‌، مقامات را به دو دسته‌ی کلّی تقسیم‌بندی کرد‌: مقامات اکتسابی بشری و مقامات موهبتی الهی‌. مقامات اکتسابی‌ دستاورد تلاش و مجاهدت شخص درطیّ زمان‌ جهت نیل به آنهاست‌‌؛ درحالی‌که مقامات موهبتی الهی‌ نتیجه‌ی تلاش و مجاهدت و تقلاّی شخص درطیّ زمان نیست‌؛ بلکه عنایتی است ازجانب خداوند متعال که در یک لحظه‌ بر هرکه مشیّت الهی بدان تعلّق گیرد‌، وارد می‌آید. چنانکه در قرآن کریم آمده است‌: اِنَّمٰا اَمْرُهُ اِذٰا اَرٰادَ شَیْئاً اَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ:^[ii] یقیناً فرمان(کار) او چنین است که هر‌گاه چیزى را اراده کند، تنها به آن مى‏گوید: موجود باش‌؛ پس موجود می‌شود. مقامات موهبتی الهی‌ متعلّق به عالم امر هستند و به‌محض اراده‌ی خداوند متعال‌ محقّق می‌شوند و زمان در آنها نقشی ندارد.

بنابر عقیده‌ی شیعیان‌ امامت‌ امری اکتسابی نیست‌؛ بلکه مانند مقام نبوّت و رسالت یک مقام موهبتی الهی است؛ لذا نیل به آن محتاج گذر زمان نیست و هر لحظه‌ که اراده‌ی خداوند متعال بدان تعلّق گیرد‌، به شخص اعطا می‌شود. دراین‌باره می‌توان به نمونه‌های متعدّدی در قرآن کریم اشاره کرد.

خداوند در قرآن کریم خطاب به حضرت یحیی‌بن‌زکریّا(علیهما السلام) و درباره‌ی ایشان می‌فرماید: یٰا یَحْیىٰ‏ خُذِ الْکِتٰابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَیْنٰاهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا‌:^[iii] اى یحیى! کتاب [آسمانی] را با قوّت تمام بگیر‌! و ما به او حکم نبوّت دادیم‏ درحالی‌که کودک بود. همچنین قرآن می‌فرماید زمانی که عیسی‌بن‌مریم(علیهما السلام) متولّد شد، حضرت مریم(سلام الله علیها) او را در آغوش گرفت و به شهر بازگشت و چون طعنه‌ها بالا گرفت‌، به فرمان خداوند به عیسی‌(علیه السلام) که نوزادی بیش نبود‌، اشاره کرد‌‌. فَاَشٰارَتْ اِلَیْهِ؛ قٰالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَنْ کٰانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیّاً؟ قٰالَ اِنِّی عَبْدُاللّٰهِ آتٰانِیَ الْکِتٰابَ وَ جَعَلَنِی‏ نَبِیّاً:^[iv] پس به او اشاره کرد؛ آنها گفتند: چگونه با کودکى که در گاهواره است‌، سخن بگوییم؟ [ناگهان عیسى(علیه السلام) زبان گشود و] گفت: من بنده‌ی خدایم؛ او به من کتاب [آسمانى] داده و مرا پیامبر قرار داده است.

شخص مسلمان قرآن کریم را به‌عنوان کلام خدا و سخن حق قبول دارد‌؛ پس ‌باید مفادّ این آیات را نیز قبول داشته باشد. هرکس ایمان دارد‌ که خواست خداوند در هر شرایطی تحقّق خواهد یافت‌، به‌راحتی خواهد پذیرفت که حضرت حق می‌تواند موهبت امامت را در پنج‌سالگی‌ به کسی عطا کند؛ چنانکه نبوّت را به کودکی خردسال همچون یحیی‌(علیه السلام) و طفلی نوزاد مانند عیسی‌(علیه السلام) عطا نمود. البتّه پذیرش این مسأله برای شیعیان‌ بسیار ساده‌تر است‌؛ زیرا پیش از حضرت ولیّ‌عصرارواحنافداه دو تن از امامان شیعه‌ در کودکی به مقام امامت نائل شدند. بیشترین سنّی که برای به امامت رسیدن امام جواد‌(علیه السلام) روایت شده‌، هشت سال است و امام هادی‌(علیه السلام) نیز براساس روایات، در هشت سالگی به مقام امامت رسیدند. بنابراین فردی که امامت امام جواد و امام هادی(علیهما السلام) را باور داشته باشد‌، در رابطه با به امامت رسیدن حضرت مهدیارواحنافداه در سنّ کودکی دچار تردید نخواهد شد. شخصى به امام جواد‌(علیه السلام) عرض کرد‌: اِنَّهُمْ یَقُولُونَ فِی حَدٰاثَةِ سِنِّکَ: مردم در‌باره‌ی خردسالى شما سخن مى‏گویند‌. امام‌(علیه السلام) در پاسخ فرمودند‌: اِنَّ اللّٰهَ تَعٰالىٰ اَوْحىٰ اِلىٰ دٰاوُدَ اَنْ یَسْتَخْلِفَ سُلَیْمٰانَ وَ هُوَ صَبِیٌّ یَرْعَى الْغَنَمَ؛ فَاَنْکَرَ ذٰلِکَ عُبّٰادُ بَنِی اِسْرٰائِیلَ وَ عُلَمٰاؤُهُمْ. فَاَوْحَى اللّٰهُ اِلىٰ دٰاوُدَ اَنْ خُذْ عَصَا الْمُتَکَلِّمِینَ وَ عَصٰا سُلَیْمٰانَ وَ اجْعَلْهٰا فِی بَیْتٍ وَ اخْتِمْ عَلَیْهٰا بِخَوٰاتِیمِ الْقَوْمِ. فَاِذٰا کٰانَ مِنَ الْغَدِ فَمَنْ کٰانَتْ عَصٰاهُ قَدْ اَوْرَقَتْ وَ اَثْمَرَتْ فَهُوَ الْخَلِیفَةُ. فَاَخْبَرَهُمْ دٰاوُدُ فَقٰالُوا قَدْ رَضِینٰا وَ سَلَّمْنٰا:^[v] همانا خداوند تعالى به داود(علیه السلام) وحى کرد که سلیمان‌(علیه السلام) را جانشین خود کند‌ درحالی‌که او کودکى بود که گوسفند می‌چرانید. پس عابدان و دانشمندان بنى‌اسرائیل‌ این امر را نپذیرفتند. سپس خداوند به داود(علیه السلام) وحى نمود که عصاهاى معترضان و عصاى سلیمان را بگیر و در خانه‏اى بگذار و با قفل‌های خودِ مردم درِ خانه را مهر کن. آنگاه فردا صبح هر کس عصایش برگ و میوه داده بود، جانشین داود(علیه السلام) است. داود(علیه السلام) این خبر را به آنها ابلاغ کرد [و چون فردا عصاى سلیمان را سبز دیدند]‌، گفتند: راضى شدیم و پذیرفتیم.

به‌علاوه در شرایطی که بعضاً حتّی افراد عادی در خردسالی از برخی موهبت‌های الهی برخوردار شده‌اند‌، در مسأله‌ی امامت حضرت بقیّة‌الله‌الاعظمارواحنافداه در پنج‌سالگی‌، تردیدی باقی نمی‌ماند و پذیرفتنی خواهد بود. برای مثال، ابن‌سینا‌ دوران شیرخوارگی خود را به یاد داشته و در سنین کودکی به مقام اجتهاد رسیده است و درمورد توماس یانگ^[vi] نیز چنین مطالبی گفته شده است.