منجی‌باوری در ادیان آسمانی قبل از اسلام

بشارت ظهور یک منجی که تمام رنج‌ها و سختی‌ها را از بین ببرد و جهان را از عدل و داد سرشار کند، مختصّ اسلام و کتاب آسمانی قرآن نیست. ادیان آسمانی دیگر نیز از ظهور یک منجی برای برپاداشتن قسط و داد خبر داده‌اند. اعتقاد به یک نجات‌بخش در پایان تاریخ در همه‌ی ادیان آسمانی وجود دارد. در کتاب‌های ادیان بزرگ الهی مثل تورات و انجیل و نیز کتب و رسالات ملحق به آنها، در عین تغییراتی که دست بشر در آنها ایجاد کرده، هنوز نشانه‌های اعتقاد به منجی آخرالزّمان آشکار است.

در اندیشه­ی الهی و در حوزه­ی باورها و اعتقادات ادیان آسمانی، بعد از اصل وجود خدای متعال و باور به معاد و جهانِ پس از مرگ و اعتقاد به نبوّت و نیاز انسان به پیامبران آسمانی، مسأله‌ی باور به منجی آخرالزّمان به عنوان چهارمین اصل، مورد اتّفاق است. همان­طور که هیچ دین آسمانی بدون آموزه‌های خداشناسی وجود ندارد؛ هیچ آیین الهی­یی بدون سخن گفتن از معاد مطرح نیست و هیچ مکتب آسمانی‌یی بدون بحث نبوّت وجود ندارد؛ هیچ‌یک از ادیان الهی­یی را که امروز در جهان پیروانی دارند نمی­توان یافت که باور به مسئله­ی منجی آخرالزّمان در آن مطرح نباشد. بین ادیان آسمانی گر چه در سایر اعتقادات ممکن است اختلاف وجود داشته باشد؛ امّا در این چهار اصل که اشاره شد، اتّفاق نظر وجود دارد.

همه‌ی ادیان رایج در بین بشر امروز که ریشه­ی آسمانی دارند؛ ولو در گذر زمان از یک سو دست تحریف متون مقدّس آنها را از اصالت و خلوص خود خارج کرده باشد و از سوی دیگر رشد ظرفیت درک معارف در بشر و رشد ظرفیت انسان در زمینه‌ی التزامِ به قواعد، انسان‌ها را نیازمندِ دین کامل‌تری کرده باشد و لذا پس از آنها، دین و کتاب آسمانی دیگری آمده باشد؛ علی‌رغم این دو نکته؛ بحث منجی آخرالزّمان همراه بحث‌های توحید، معاد و نبوّت، در متون مقدّس آن ادیان با صراحت و روشنی به چشم می‌خورد.

اینک به چند نمونه از این موارد اشاره می‌کنیم تا روشن شود از منجی آخرالزّمان چه تصوّری در ادیان دیگر وجود دارد و این تصوّر تا چه اندازه بر عقائد اسلامی منطبق است.