گذشتن از ظاهر حجّ

شهرام نوروز ناصری درباره‌ی نوع نگاهی که مرحوم تناوش به زیارت خانه‌ی خدا داشت، می‌گوید:

روزی افرادی که تازه از حج بازگشته بودند، جهت دیدار ایشان به دفتر مهندس تناوش مراجعه کردند. از من پرسیدند: «آیا حجّ رفته‌ای؟»

گفتم: «خیر!»

آنان با تأکید به من گفتند: «حتماً باید بروی! حیف است که نروی!»

مهندس تناوش با ناراحتی پاسخ داد: «اینقدر در بند ظاهر نباشید! دایی من تا آخر عمر به حج نرفت.[۱] هر سال هزینه‌ی حجّ خود را نزد معتمدی که در نزدیکی منزلش صاحب یک بقّالی بود، می‌گذاشت تا صرف مخارج نیازمندان و مستمندان گردد. مرحوم دایی‌ام به آن معتمد سپرده بود که: «اگر پولی ماند، به خودم برگردان تا بتوانم به حج بروم.»

سال‌ها گذشت و این قضیه تکرار شد و تا زمان مرگ هم قسمت نشد که ایشان به صورت ظاهری به حجّ رود. او با خدای خود این‌گونه معامله کرده بود. ما حق نداریم چیزی بگوییم. در دستگاه خداوندی نباید دخالت کرد. ما که از پشت پرده خبر نداریم. نمی‌دانیم که خدا با دیگران چه معامله‌ای کرده است. شاید او بارها در صورت باطن به حجّ رفته و آن حجّ مقبول‌تر باشد.»[۲]

سیّدجلال شش مرتبه به سفر خانه‌ی خدا مشرّف شده بود. اوّلین بار بلافاصله بعد از ازدواجش بود که همراه با همسرش عازم زیارت بیت‌الله‌الحرام شد. او در این سفر هزینه‌ی سفر چند نفر دیگر را نیز پرداخته بود.[۳]