مسؤولیّت‌های خطیر یک انقلابی

مجلّۀ صف، شماره ۳، سال ۱۳۵۸

مسئولیت­های خطیر یک انقلابی

از دیدگاه پیامبر اسلام 

آخرین ماه­های زندگی پیامبر بود. رسول خدا دستاورد رنج بیست و سه ساله­ی خویش را در حَجَّةُ الوِداع در برابر چشمان خود می­دید؛ کسانی را که در پرتو انقلاب الهی وی از اسارت طاغوت به عبادت خدا راه یافته بودند. و اکنون که دوره­ی انتقال رهبری فرا می­رسید و مسلمین می­بایست از جانشین بحق پیامبر اطاعت کنند، مشخص نمودن مسئولیت جامعه در قبال رهبر بسیار اهمّیت داشت و این مسأله تمامی تاریخِ پس از پیامبر را تحت تأثیر خود قرار می­داد. این بود که رسول خدا در جمع حجّاج لب به سخن گشود و ابتدا مقدّمه­ای بیان داشت که:

"خدا رحمت کند آن کس را که این پیام مرا بشنود و در خاطر خود حفظ نماید و به کسانی که نشنیده­اند بازگو نماید، زیرا بسیار اتّفاق می­افتد فرد سخنی را برای دیگری نقل می­کند و مخاطب، بیشتر از خود او سخن را می­فهمد و چه بسیار که فرد گوینده اساساً حقایق نهفته در آن پیام را نمی­فهمد، اما مخاطب حقایق بسیاری را از آن درک می­کند."

با این مقدّمه، پیامبر بر ارزش تاریخی سخنان خود تأکید فرمود و آن گاه ادامه داد که:

"سه چیز است که قلب فرد مسلمان از آن کوچک‌ترین لغزش و انحرافی نخواهد داشت" و با این سخن خود روشن نمود که اگر کسی از سه اصل مورد نظر وی منحرف شد؛ از جمع انقلابیون خارج شده، مسلمان نخواهد بود. آن گاه به بیان آن سه نکته پرداخت:

"نخست آن که در تمامی اعمال و حرکت­ها و اقدامات، تنها هدفش باید خدا باشد." یعنی انگیزه­های شخصی و خانوادگی و قومی و طبقاتی و گروهی و ... به هیچ وجه نباید در زندگی اجتماعی مسلمین دخالت نماید و افراد نباید مصالح جامعه را فدای حزب و گروه و سازمان یا قوم و قبیله و تبار خود نمایند و در هر اقدام اجتماعی که می­خواهند انجام دهند، بدون توجّه به منافع شخصی و کسب وجهه­ی اجتماعی، باید تنها خدا را در نظر گیرند و مخلصانه دست بکار شوند.

"دوم: نصیحت و تذکّرات خیرخواهانه به رهبران مسلمین"

بدین معنی که در زندگی اجتماعی، مسلمانان قطعاً به نارسایی­هایی برخورد خواهند نمود که ممکن است شخص رهبر هم از آن بی­اطّلاع باشد. در اینجا فرد مسلمان موظّف است دقیقاً آن نقیصه را مورد مطالعه قرار دهد و سپس در مورد راه­حل آن بیندیشد و پس از پیدا کردن راه­حل، آن را خیرخواهانه در اختیار شخص رهبر بگذارد. تمامی این نکات در تعبیر "نصیحت" که حضرت بکار برده­اند نهفته است؛ زیرا عیب­جویی و سپس یک نقیصه­ی کوچک را یافتن و آن را در جامعه اعلام کردن و بر اساس آن در جهت تضعیف رهبر، تبلیغات نمودن، به هیچ وجه مصداق نصیحت نیست.

"سوم: حفظ پیوستگی با رهبران اسلام"

بدین صورت که اگر پس از مشاهده­ی نقیصه و پیدا کردن راه­حل و توصیه­ی آن به رهبری، شخص رهبر به توصیه­ی وی عمل ننمود، فرد مسلمان نباید دلگیر شده یا خدای ناکرده راه تک­روی و خودسری را پیش گیرد؛ زیرا همان شخص در زمانی که دست بیعت با رهبری می­داده، به صلاحیت و صداقت و خیرخواهی او یقین داشته؛ زیرا در غیر این صورت از نظر اسلامی حقّ بیعت و تأیید او را در مقام رهبری نمی­داشت و اگر معتقد است همچنان از صلاحیت‌های روز نخست برخوردار است؛ باید احتمال بدهد که رهبر چون از بالا به مسائل می‌نگرد و امر مورد نظر را در ارتباط با هزاران مسئله­ی دیگر مورد دقّت قرار می­دهد، متوجّه شده باشد که توصیه­ی مزبور در عین اینکه مسئله­ی مورد نظر آن شخص را حل می‌کند، لکن در مجموع، زیان­های بزرگی به بار می­آورد و مسائل بزرگ‌تری می­آفریند و بنابراین عمل به آن پیشنهاد به مصلحت جامعه نیست.

در شرایط کنونی و در جامعه­ی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سه نکته­ی فوق، یعنی تنها برای خدا کار کردن و منافع شخصی و قومی و گروهی و حزبی را ملاک عمل قرار ندادن؛ و نقیصه­ها را مورد مطالعه قرار دادن و برای آنها راه حل پیدا کردن و خیرخواهانه­ راه­حل­ها را به رهبر پیشنهاد دادن؛ و بالأخره حفظ وحدت و پیوستگی با رهبر؛ به عنوان حیاتی­ترین مسائل، باید مورد توجّه قرار گرفته، ملاک فعالیت­های اجتماعی مسلمین باشد. همچنین توجّه به این نکات، موضع غیر اسلامی و غیر انقلابی افراد و سازمان­ها و گروه­هایی را که در این نخستین سال پیروزی انقلاب، بر خلاف تذکّرات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم عمل نموده­اند روشن می‌سازد.

برای دریافت مقاله کلیک کنید