مصاحبه استاد مهدی طیّب با خبرگزاری برنا پیرامون:

مسئله حجاب

چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۹

عضو سابق هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی:

مدل محیط های اداری‌مان، قبل انقلابی است.

دانشگاه‌هایمان استمرار دانشگاه های رضاخانی است که از غرب کپی شد و با تغییرات سطحی و جزئی ادامه پیدا کرد. محیط های اداری‌مان، ادامه محیط های کاری قبل از انقلاب است. مدل های اینها، مدل‌های غربی است و دور از فرهنگ و اخلاق و عفت و دین و معنویت است و با همان فرهنگ غربی پایه گذاری شده اند.

باشگاه جوانی برنا/حد و حدود روابط زن و مرد در محیط های کاری که این روزها بدجوری دغدغه خانواده ها شده، باعث شد، درباره این موضوع با استاد مهدی طیب، عضو سابق هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، به گفت و گو بنشینیم؛

*حد و حدود نگاه کردن در محیط کاری چقدر است؟

در رفتار با نامحرم اصل بر نبود روابط است چه در نگاه، چه در گفت و گو؛ چه در نشستن در محیط مشترک و امثال اینها. مگر ضرورت خاصی ایجاب کند که ارتباط در محدوده خاصی ایجاد شود. اصل بر نبود این رفتارهاست.  اگر ضرورتی وجود نداشته باشد، ضوابط اسلام درباره روابط زن و مرد یک حداقل و یک حد متعالی دارد. وقتی می خواهیم آثار سازنده احکام الهی را در تعالی شخصیت مرد و زن به شکل کامل بدست آوریم، مستلزم آنست که از حداقل ها فراتر برویم.

درباره اشتراک محیط کار برای خانم ها و آقایان؛ به دلیل نبود ضرورت حیاتی این اشتراک ها، محیط های کار اداری می تواند با توجه به استعداد و آمادگی مرد و زن جدا باشد. محیط های آموزشی هم، اگر تفکیک شده باشد، سازندگی و رشد علمی و بالندگی شخصیت انسانی بین دانشجویان دختر و پسر، بیشتر می شود.

نباید از بعضی شانتاژها و هو کردن ها ترسید.در شرایطی که ما اجازه نمی دهیم دختر و پسر های هفت ساله در دبستان کنار هم بنشینند، چگونه جایز می دانیم دختر و پسر نوزده – بیست ساله در دانشگاه کنار هم بنشینند. قطعا یک منطق واحد نمی تواند این دو حالت را تایید کند. یا تفکیک های دبستان و راهنمایی و دبیرستان ها غلط است و یا اینکه دانشگاه ها که در سنی که جوان در اوج غریزه جنسی و خواسته های طبیعی است، دختر و پسر دانشجو را در فضای مشترک قرار می دهیم، اشتباه است.

خانم هایی را می شناسم که برای استادی دانشگاه ها بسیار مناسب اند و صرفا به خاطر اینکه محیط کلاس ها مختلط است، به سمت تدریس در دانشگاه ها نمی آیند.  در حالی که اگر بتوانیم دانشگاه ها را تفکیک کنیم برای بسیاری از خانم ها فرصت اینکه عضو هیئت علمی دانشگاه ها و در جامعه نقش آفرین شوند، فراهم می شود.

در بسیاری از محیط های کاری مثلا در بانک ها و یا ادارات، خانم ها و آقایان در فضای واحدی نزدیک هم می نشینند، و بعضا شوخی های خیلی جلف انجام می دهند که با اخلاق دینی ما و منزلت انسان دینی و مسلمان سنخیت ندارد.

دانشگاه هایمان از این نظر استمرار دانشگاه های رضاخانی است که از غرب کپی شد و با تغییرات سطحی و جزئی ادامه پیدا کرد.محیط های اداری مان، ادامه محیط های کاری قبل از انقلاب است. مدل های اینها، مدل های غربی است و دور از فرهنگ و اخلاق و عفت و دین و معنویت است و با همان فرهنگ غربی پایه گذاری شده اند.

فضای معماری روی روحیات فرد تاثیر دارد. آشپزخانه اوپن در خانه درست می کنیم، تا وقتی خانم خانه آشپزی می کند، مهمان ها جمال دل آرای او را ببینند!؟ فضای معماری تاثیر فرهنگی و اخلاقی و فکری روی افرادی که در آن زندگی می کنند دارد. فضاهای اداری هم همین طور است. شهرداری ها، و خیلی از وزارتخانه ها را ببینید، دیوارها را برداشته اند تا فضای باز مشترک اداری برقرار شود و اصلا حد و مرزی میان ارتباط خانم ها و آقایان کارمند وجود ندارد.

دریافتم از دین اینست که تعالی شخصیت معنوی والای یک انسان مومن چه مرد و چه زن با اینجور اختلاط ها سازگاری ندارد و در اثر آن محیط جامعه به سمت آنچه که با اخلاق دینی نمی سازد، سوق پیدا می کند. متاسفانه آثارش را در جامعه می بینیم، تزلزل بنیان خانواده، بالا رفتن طلاق و هرزگی ها و آلودگی هایی که در جامعه ظهور کرده؛ مشکلات متنوعی را بوجود آورده که از آن جمله بالا رفتن سن ازدواج است.  عدم موفقیت در ازدواج برای خانم های خوب که شایستگی ها و لیاقت های خوبی هم دارند و واقعا شایسته ازدواج اند. ولی به دلیل این محیط بی بند و بار مردها، دیگر انگیزه ای برای تن دادن به سختی ها و دشواری های تشکیل خانواده ندارند. ترجیح می دهد از همین محیط بی بند و بار نیازهای غریضه شان را تامین کنند. در نتیجه، خانم های نجیب و پاکدامن بعضا سنشان بالا می رود.

* توصیه شما به افراد متاهل که در این محیط ها هستند چیست؟

باید سنجید حضور در این محیط ها را چقدر ضرورت ایجاب می کند. بعضا دیده می شود، خانم هایی که نه نیاز اقتصادی حادی دارند و نه تخصص ویژه ای انجام می دهند که جامعه محتاج او باشد. صرفا برای اینکه احساس شخصیت کنند- چه در برابر شوهرشان و چه در جامعه-، نقش مادرانه و همسرانه خودشان را با نقش یک شغل معمولی تعویض کرده اند. اینها انتخاب های درستی نیست.

گاهی ضرورت هایی ایجاب می کند، خانمی تخصص ویژه ای دارد و جامعه به او محتاج است و ناچار باید برود، کار کند و یا اینکه نیازهای حاد اقتصادی خانواده او را مجبور به اشتغال در جامعه می کند. در اینگونه موارد احتیاج به سرمایه گذاری های جدی روی جنبه های ایمانی و تقوایی در مرد و زن است. آنها می روند در محیطی که دائما تحت تاثیر تحریک های مخرب غیراخلاقی هستند، طبیعتا هر کسی آسیب می بیند.

کسی که به اجبار و ناگزیر در محیط هایی که تخریب های اخلاقی هست قرار می گیرد؛ به تناسب آسیب باید در کنار آن کارهای فوق العاده و ویژه ای هم برای ترمیم و جبران و ارتقاء جنبه های معنوی و ایمانی انجام دهد تا شخصیت اخلاقی اش دچار فروپاشی نشود.

بهرحال مرد و زن، هر دو مکلفند، وقار و سنگینی و حیا و پاکدامنی را در محل کار رعایت کنند، نگاه بهم ندوزند، صحبت های سبک و شوخی های جلف و هر چیزی که فراتر از وظایف شغلی و کاری است را استمرار ندهند. اینطوری هم در محیط آسیب کمتری می بینند و هم در بیرون از محیط کار، سازندگی بیشتری خواهند داشت.

*اگر گناه کردن ها و گفت و گوها در محیط های کاری با قصد پیدا کردن مورد مناسب برای ازدواج باشد چطور؟

چه در محیط کاری، چه در محیط غیرکاری، مرد و زن به قصد اینکه همسری پیدا کنند، حق ندارند با نگاه جستجو گر به نامحرم نگاه کنند.

در گذشته جامعه ما از طریق مکانیزم های دیگری خانواده تشکیل می دادند و خانواده های پایدارتری هم بودند. امروزه آن شیوه ها و متدها را کنار گذاشتیم و آمدیم سراغ اینکه با چشم چرانی فردی را که برای ما مطلوبیت داشته باشد پیدا کنیم. در کوچه و خیابان یا اداره یا دانشگاه، زمینه لغزش های رفتاری به شدت فراهم می شود.

بهرحال اگر فقط تصویر جسمانی مهمترین عامل کشش دو نفر به سمت همدیگر حتی در ازدواج باشد؛ ازدواج ها، نهادهای پایداری را برپا نمی کند.  منجر به این می شود که فقط همین جلوه زیبای یک خانم، آقا را جذب خودش کرده، افکار، روحیات، گرایشات و عادات را نادیده می گیرند. بعد از ازدواج این ویژگی ها ظهور پیدا می کنندو اختلافات آغاز می شود و اوج می گیرد، اگر جاذبه با جلوه ظاهری باشد، با دیدن چندین زن زیباتر؛مرد از زندگی با همسرش دلسرد می شود.

الگو و متدی که امروزه جایگزین روش های پخته و اخلاقی گذشته برای تشکیل خانواده شده، زمینه های منفی دارد. بسیاری از معضلات خانواده ها ریشه در همین روش های همسرگزینی دارد که منجر به این اختلالات شده است.

*شغل هایی مثل بازاریاب ها که باید با صحبت کردن و یا رو در رو برای فروش کالا یا خدماتی مشتری جلب کنند؛چه آسیب هایی دارند؟

دو حالت دارند، بعضی تلفنی و بعضی ها حضوری هستند. همین که بنا بر این باشد که یک خانم با یک صدای ملیح، صمیمی و خصوصی به عنوان بازاریاب، پشت تلفن با صداهای جذابی که فقط محرک هوس های جنسی فرد مقابل شود، یا در ملاقات های حضوری در قالب فروشنده یا بازاریاب با آرایش و زیبایی های جسمانی اش، توجه خریدار را به سمت کالا یا خدمات جلب کند، این کار درستی است؟! ما شخصیت زن را تعالی بخشیدیم؟! از این راه آیا ابزاری برای سود جویی های یک شرکت یا کمپانی سرمایه داری و برای هوسرانی مردان هوسباز فراهم نکردیم؟

 اسلام برای زن منزلت فوق العاده ای قائل است اما زن در نظام سرمایه داری،به ابزارهای هوس بازی های جنسی مردهای هرزه، یا ابزاری برای جلب مشتری برای فروشنده های سودجو تبدیل شده است. منزلت و شخصیت والای انسانی و جلوه جمال الهی روح یک زن به‌گونه‌ای است که می تواند به اوج کمال برسد و به تعبیر امام (ره) معراج مردها از دامن مادرها آغاز می شود. به تعبیر دیگر در نظام سرمایه‌داری یک خانم به خاطر حقوق کمی که به او می دهند باید با عشوه و ادای پشت تلفن و یا در حضور مرد نامحرم، توجه را به خودش جلب کند و یک کالا یا خدماتی را به نحوی به فروش برساند.که این با منزلت یک زن که برای خودش شخصیت انسانی قائل است قابل جمع نیست.